Vluchtelingen op school

 

De rol van ouders en de ouderwerking

Een nieuwe omgeving (een nieuwe school, een nieuwe buurt, een nieuwe stad of land,…) is voor elke persoon spannend. Hoe mensen met deze spanning omgaan kan erg verschillen. Daarbij komt dat het voor een ouder vaak moeilijk is om zijn of haar kind achter te laten in een onbekende omgeving, zeker als deze gezinnen uit een onzekere, stressvolle situatie komen. Wees je hiervan bewust van deze zorgen en wees begripvol voor gedrag dat je misschien in eerste instantie niet goed begrijpt.

Als ouderwerking kan je een belangrijke rol spelen bij het onthalen van deze nieuwe ouders.

Voordat je binnen de ouderwerking aan de slag gaat met dit thema, bespreek je goed met de school:

• wat jullie als ouderwerking kunnen doen
• op welke momenten en op welke manier jullie kunnen helpen bij het onthalen van nieuwe ouders
• op welke manier jullie in contact kunnen komen met nieuwe ouders (let op de GDPR)

Bespreek daarna binnen de ouderwerking wie welke taak wil opnemen. Enkele tips hierover.

Neem initiatieven die:

• haalbaar zijn, ook op langere termijn
• niet afhankelijk zijn van één persoon
• tegemoet komen aan de noden die er zijn
• aanklampend zijn maar niet opdringerig

Voorbeelden van initiatieven die de ouderwerking kan nemen:

• Organiseer laagdrempelige ontmoetingsmomenten tussen Nederlandstalige en anderstalige ouders (koffiemomenten, fruitschilmomenten, rondleidingen,...). Het doel is om oefenkansen Nederlands te creëren, elkaar beter te leren kennen en de drempel naar school en andere ouders te verlagen. Gebruik de inspiratiemap oefenkansen Nederland voor en door ouders om een invulling te geven aan de ontmoetingsmomenten.
• Doe een oproep voor ouderbuddy's (zie onder) en begeleid en verbind deze ouderbuddy's zodat ze elkaar kunnen versterken.
• Ondersteun de school door bijvoorbeeld in de klas te gaan helpen, groepjes leerlingen te begeleiden, ... (uiteraard in overleg met de school/leerkracht). Vraag waar de school hulp nodig heeft en kijk of je de nieuwe ouders hierbij kan betrekken.
• Verzamel materialen die de nieuwe kinderen en ouders nodig hebben of materialen die de school kan gebruiken.
• Geef als ouder een rondleiding in de school, de ouderwerking kan dit samen met de school organiseren. 
• Denk na of je als ouderwerking een rol kan spelen in naschoolse activiteiten. Organiseer je speelmomenten? Stel je de vraag aan ouders of er eens een kindje kan komen spelen? Kan het kunstonderwijs, de sportclub of de jeugdvereniging van je kind een rol spelen?

 

Zichtbaar maken van de school en de ouderwerking

Hoe een school werkt en wat de verwachtingen van een school zijn naar ouders zijn per school verschillend. Komen de ouders uit een andere regio of land, dan zal er een nog groter verschil zijn tussen het gekende onderwijssysteem en het systeem waar de ouders en het kind in terecht komen. Laat daarom de school zien, een beeld zegt veel meer dan een woord.

Enkele voorbeelden hoe je dit kan doen:

• Toon de klas, de eetzaal, de turnzaal, maar ook de inhoud van een zwemzak, een boekentas, … Hoe wordt het eten op school georganiseerd (tussendoortjes, warm eten op school, zelf eten meebrengen,...). Dit is in andere landen vaak anders georganiseerd dus een duidelijke uitleg is belangrijk.
• Laat zien waar je als ouder in de agenda leest wat kinderen moeten meenemen, wat ze moeten doen en waar je zelf iets kan schrijven
• Laat ook de mensen zien. Bij wie kan de ouder terecht bij administratieve vragen, bij wie kan de ouder terecht bij zorgen over zijn of haar kind,.. Hoe zijn deze mensen bereikbaar of aanspreekbaar (welk moment, in welke taal,...)
• Laat je ouderwerking zien. Wie zijn de ouders in de ouderwerking, wat doet de ouderwerking, waarvoor kan je bij de ouderwerking terecht? Wat kan de ouderwerking voor deze nieuwe ouders beteken…Tip: Zorg dat je als ouderwerking toegankelijk bent. Denk hierbij aan de 7 B’s van toegankelijkheid: bekendheid, begrijpelijkheid, beschikbaarheid, bereikbaarheid, betrouwbaarheid, bruikbaarheid en betaalbaarheid.

Ouderbuddy’s

Een ouderbuddy is een ouder die bekend is met de werking van de school en de ouderwerking. Deze ouderbuddy kan als contactpersoon dienen van de nieuwe ouder en een brug slaan tussen de nieuwe ouder(s), de school (eventueel het CLB) en de ouderwerking.

Spreekt de nieuwe ouder (nog) geen Nederlands? Dan is iemand die dezelfde taal spreekt handig, maar dat is zeker geen must! Ook als Nederlandstalige ouder kan je erg veel betekenen. Je kan ook op zoek naar een gemeenschappelijke taal zoals bijvoorbeeld het Engels. Ga hierin zover als je zelf wilt én zover als de nieuwe ouder dit wil (respecteer je eigen grenzen en die van de ander).

Probeer als buddy de nieuwe ouder de weg te wijzen, maar neem niet over. Het lijkt misschien sneller en efficiënter en een grote hulp als je in de plaats van de nieuwe ouder bijvoorbeeld een vraag stelt aan de juf. Toch is dat niet zo, je kan naast een nieuwe ouder staan en ondersteunen/helpen indien nodig. Op die manier help je en  versterk je deze ouder. Help nieuwe ouders bij het contact maken met de leerkracht/zorgwerking om zo de zorgen van de ouders kenbaar te maken. 

 

Communicatie

Bedenk hoe je het best communiceert naar de nieuwe ouder(s):

• Is e-mail handig? Kan je deze ouder(s) op een andere manier beter bereiken?  Denk hierbij aan telefoon, chatapps (WhatsApp, Messenger, Viber,…),
• Spreek ik deze ouders best aan? Dan kan dit vaak bij een haal- of brengmoment. Ook de ouderbuddy kan een rol spelen.
• communiceer je misschien beter met een briefje in de boekentas, via het bord aan de schoolpoort, via sociale media, via een school app/digitaal platform of website? 

Uiteraard houd je rekening met de GDPR en de mogelijkheden van de nieuwe ouder(s) en vraag aan de ouder hoe je het best met ze kan communiceren.

Geef contactgegevens door (een briefje, WhatsApp,...). Vergeet je naam niet. Een naam wordt vaak niet van de eerste keer onthouden, omdat er zoveel nieuwe informatie tegelijk komt. Contact maken met iemand van wie je de naam niet meer weet is moeilijker. Geeft dus je naam (en eventueel de naam van je kind) samen met je contact gegevens door. Vraag ook de gegevens van de nieuwe ouder. Zo kan je zelf het initiatief nemen om contact te leggen met de ouder. De meeste mensen vinden het moeilijk om hulp te vragen of een vraag te stellen. Door zelf af en toe te polsen, maak je het makkelijker. Ook hier houd je uiteraard rekening met je eigen grenzen en die van de ander.

Soms geven mensen de indruk dat ze informatie begrepen hebben, maar dit kan ook een beleefdheidsvorm zijn. Als je twijfelt vraag dan gerust na. Op deze manier voorkom je misverstanden.

Taal

Gebruik apps als google translate en SayHi of een pocket translator om elkaar te begrijpen. 

Zorg dat je communiceert in klare taal. Ook voor laaggeletterde ouders is dit beter. Advies hierover krijg je in het filmpje van de Webinar die we maakte i.s.m. Wablieft. Het werken met foto's werkt vaak goed. Als je wil werken met pictogrammen, vergeet dan niet dat deze moeten worden uitgelegd. Een pictogram zonder uitleg kan voor verwarring en onduidelijkheid zorgen. Meer uitleg over ondersteuning bij mondelinge communcatie kan je vinden via deze link (vanaf blz. 19)

Als een anderstalige ouder je niet heeft begrepen hoef je niet luider te gaan praten of dezelfde zin te herhalen. Langzamer spreken, in kortere zinnen spreken en andere woorden gebruiken heeft vaak meer effect. Ondersteunende gebaren, lichaamstaal en concrete voorwerpen helpen ook (pictogrammen worden niet altijd even goed begrepen ... foto's werken dan weer beter). Blijf wel in juiste zinnen spreken (niet in woorden), dat helpt bij het leren, begrijpen en spreken van het Nederlands.

Werk met fluistertolken (een ouder die zowel de taal van de nieuwe ouder als Nederlands spreekt). De fluistertolk kan, zonder dat de rest van de groep veel aanpassingen moet doen, de nieuwe ouder ondersteunen. Als groep is het dan aangeraden om het tempo van het gesprek wat te vertragen. Laat kinderen niet (fluister)tolken als het gesprek over het kind gaat (oudercontact e.d.).

Hulp van KOOGO

Zou je graag met je ouderwerking aan de slag gaan om vluchtelingen in de school te helpen, maar weet je niet goed hoe? KOOGO kan je helpen. Registreer je ouderwerking en neem contact met ons op. Wij helpen je graag verder.

Buitengewoon onderwijs

Krijg je te maken met Oekraïense ouders die vragen hebben over hoe het buitengewoon onderwijs? Neem dan contact op met Marieke, zij kan je verder helpen.

Oproep

Hoe pak jij het aan?

Zet je ouderwerking initiatieven voor vluchtelingen op:

• om kinderen op school welkom te heten,
• om ouders op school te onthalen,
• om kinderen en ouders te ondersteunen,
• om ouders met elkaar in contact te brengen?

KOOGO is benieuwd naar alle warme praktijkvoorbeelden.
Wil je graag anderen inspireren, deel je initiatief en stuur een mailtje naar An.

Achtergrondinformatie

Slecht slapen, piekeren, stress?

Ken je ouders of kinderen die last hebben van negatieve gedachten of stress? Deze brochure kan de drempel om het gesprek aan te gaan kleiner maken.

De brochure is beschikbaar in meerdere talen (o.a. Oekraïens) en geeft antwoorden op vragen zoals:
•    Welke klachten herken je?
•    Wat kan je zelf doen?
•    Wanneer heb je hulp nodig?
•    Wie kan je helpen?
•    Welke soort hulp bestaat er?
•    Welke hulp is er voor kinderen en jongeren?

 

 

 

Praten met je kind over oorlog

Het thema oorlog roept bij sommige kinderen vragen op. Maar hoe ga je moeilijke gesprekken aan met je kind en leer je hen op een zachte manier dat het leven ook hard en triest kan zijn? Hoe pas je de info aan aan de leeftijd van je kind?

De basisregel naar kinderen toe is altijd: wees eerlijk. Verzin geen verhalen en doe ook niet of er niets aan de hand is. Kinderen pikken verhalen en beelden toch op en dan is het belangrijk dat ze weten dat ze bij jou terecht kunnen met al hun vragen. Straal vertrouwen uit en geef de nodige uitleg. 

Heb je nood aan meer info en tips:

•         De Gezinsbond geeft heel wat inzichten om als ouder aan de slag te gaan.

•         Het Kenniscentrum Mediawijs geeft zeven heel concrete gesprektips.

•         Watwat.be helpt je als ouder of leerkracht om moeilijke zaken uit te leggen op kindermaat.

 

Voor scholen

OVSG ondersteunt de school, de leraar, de leerling en de ouder bij het onthalen van Oekraïense leerlingen.

In de padlet 'onderwijs aan Oekraïense leerlingen' vind je ondersteunende materialen en informatie over:

• onthaalonderwijs
• actief pluralisme
• onderwijs in Oekraïne
• gesprekken voeren en veerkracht bevorderen
• lesmateriaal dat het leren ondersteunt
• info voor ouders en linken naar professionaliseringsinitiatieven

Deze padlet wordt regelmatig geactualiseerd. 

 

Bronnenlijst

Hieronder vind je een lijst met bronnen en materialen die je kunnen ondersteunen bij het onthalen van nieuwe ouders.

Voor ouders en ouders in ouderwerkingen:

Brochure ‘hoe nemen we alle ouders mee’ over de drempels en valkuilen van ouderbetrokkenheid

Inspiratiebundel ‘oefenkansen Nederlands voor en door ouders’ laagdrempelige suggesties van het organiseren van momenten om ouders samen te brengen

Brochure ‘Sterke SCH’ouders’ praktische gids over ouderbetrokkenheid met concrete voorbeelden

Prentenboek ‘Geen kat op school’ over ouderbetrokkenheid met bijbehorende materialen in veel verschillende talen, binnenkort ook in het Oekraïens.

Brochure 'Welkom in Vlaanderen' specifiek voor Oekraïense vluchtelingen in diverse talen.

 

Oekraïne

 

Het onderwijssysteem in Oekraïne verschilt van dat in Vlaanderen. KOOGO wil de Oekraïense ouders zo goed mogelijk informeren over het onderwijs in Vlaanderen.  KOOGO ging daarom in gesprek met Ina Zaporozets. In dit filmpje legt ze in het Oekraïens uit hoe het onderwijssysteem in Vlaanderen in elkaar zit. Ina geeft enkele tips voor Oekraïense ouders met kinderen die vanaf nu in Vlaanderen naar school gaan.

Een Nederlandstalige neerslag van dit filmpje vind je in de bijlage (onderaan deze pagina).

misverstanden voorkomen

KOOGO ging in gesprek met Anna. Anna is op haar 13e jaar naar België verhuisd en heeft dus ervaring in het Oekraïense en het Vlaamse onderwijs. Zij deelt in onderstaande filmpjes haar ervaringen. Ze geeft tips en inzichten voor ouders en leraren. Op die manieren proberen Anna en KOOGO misverstanden tussen ouders, tussen ouders en leerkrachten en tussen leerkrachten en leerlingen te voorkomen. 

De onderwerpen die aan bod komen in de filmpjes zijn:

• de verschillen tussen de omgangsvormen tussen ouders, leraren en leerlingen
• de verschillen tussen de beleefdheidsvormen, vooral tussen volwassenen (ouders)
• de maturiteit van kinderen
• schoolprestaties, dubbelen, ...